Uit het spoor en weer terug in het spoor. Dat is onze definitie van circulaire economie en circulair spoor. Van dwarsliggers tot spoorstaven, als er een toepassing is om onze producten binnen het spoor een tweede leven te geven juichen we dit toe. En ook ProRail is groot voorstander van verduurzaming. Terwijl ProRail een circulaire oplossing zocht voor station Alkmaar Noord, was ontwerper en ingenieur Rombout Frieling al druk in de weer met de ligger-zitjes. En zo kruisten hun wegen.  

Betonnen dwarsliggers als legostenen

Het idee is ontstaan toen Rombout Frieling als een van de ontwerpers door het What If Lab van de Dutch Design Foundation gevraagd werd om mee te denken over het circulaire station van de toekomst. Zijn doel: de aantrekkelijkheid van stations met minimale kosten verbeteren.

“Ik ben eerst gaan kijken wat er vrijkomt aan spoorse materialen en stuitte al snel op de enorme hoeveelheden betonnen dwarsliggers. Daarna ontwikkelde ik het StapelStation: een bouwsysteem om ze als een soort legostenen in en aan elkaar te maken zijn door bijvoorbeeld gebruik te maken van wapening of zekeringsgaten. De ligger-zitjes zijn de simpelste constructie uit dit bouwsysteem.”

ProRail Bouwmanager regio Randstad Noord Esther Versteegh was op datzelfde moment op zoek naar zogeheten ABRI’s en bushokjes en belde onze collega Christiaan voor materialen. Christiaan had tegelijkertijd al contact gehad met Rombout over de ligger-zitjes en zag hierin een oplossing voor ProRail. Vooral de flexibiliteit op de bouwplaats was een belangrijk voordeel in deze keuze: 

“Christiaan en Rombout hebben me enthousiast gemaakt. Ik vond de bankjes er heel leuk uit zien en in het kader van duurzaamheid een heel leuk initiatief. Het voordeel van deze banken is ook dat ze op elke willekeurige plek geplaatst kunnen worden. Ze staan namelijk los op het perron.”

Oefening baart kunst

Station Alkmaar Noord ondergaat momenteel een flinke opknapbeurt. De komende 10 maanden leek het niet mogelijk om op het station al dan niet tijdelijke zitplaatsen te bieden aan de reiziger. Deze ligger-zitjes bieden hierin een oplossing. De eerste versie van hopelijk een duurzamere toekomst. 

De levering en plaatsing van deze bankjes is geregeld in samenwerking met aannemer K.Dekker Bouw & Infra.

De eerste bankjes bieden inmiddels een comfortabele zitplek aan de reiziger, maar als het aan Rombout ligt, valt er altijd wel wat te verbeteren. Zo zou hij de zitting van de bankjes, die nu gemaakt is van nieuw FSC gekeurd hout, graag uit gerecycled materiaal willen maken. Bovendien ziet hij graag dat dit soort mogelijke constructies ook buiten stations worden geplaatst, bijvoorbeeld in spoorzones.

Verminderde CO2-verbruik door hergebruik betonnen liggers

Het spreekt voor zich dat alles wat buiten staat, ook stevig moet staan. Zeker wanneer in Nederland de herfst weer aanbreekt. Rombout legt uit dat er vaak beton gestort moet worden om dit soort bankjes neer te kunnen zetten. En dat betekent erg veel CO2 uitstoot. Onze hergebruikte betonnen liggers zijn daarom de perfecte oplossing hiervoor, zoals Rombout uitlegt:

“Ze zijn niet om te krijgen of mee te nemen. Tegelijkertijd zijn deze liggers zeer robuust én zie je direct dat het een bestaand onderdeel is wat op een verrassende nieuwe manier is gebruikt. Ik hoop dat wij allemaal geprikkeld worden om creatief na te denken hoe gebruikte materialen een nieuw leven kunnen krijgen.”

En net als de ontwerper en wijzelf, hecht ProRail ook veel waarde aan duurzaamheid. Hun motto is niet voor niets “Verbindt, Verbetert, Verduurzaamt”. Esther legt uit: 

“En dit wordt alleen maar belangrijker. Zo plaatsen we heel veel zonnepanelen op daken van stations en wordt er nagedacht over het duurzaam toepassen van materiaal en materieel. 
Op de nieuwe stationsgebouwen van Alkmaar Noord worden zonnepanelen geplaatst die bijna geheel in het elektriciteitsverbruik van dit station voorzien.”

Momenteel zijn er 6 ligger-zitjes in productie gegaan. Mocht jij interesse hebben in deze ligger-zitjes of wil je zelf kijken wat je kunt maken van hergebruikt spoormateriaal? Neem dan gerust contact op met contractmanager Christiaan Ehlert.